Γεντί Κουλέ: Η «σκληρή» φυλακή με ιστορία και …θέα (φώτο+βίντεο)

Καμία βόλτα στην ιστορική Άνω Πόλη δεν μπορεί να θεωρηθεί ολοκληρωμένη χωρίς μια στάση στο Φρούριο του Επταπυργίου

Το Επταπύργιο ή αλλιώς Γεντί Κουλέ είναι από τα κορυφαία μνημεία της δυτικής Θεσσαλονίκης, από τα πιο εντυπωσιακά αξιοθέατα, σήμα κατατεθέν του δήμου Νεάπολης – Συκεών, ωστόσο μέχρι και πριν από λίγα χρόνια ήταν συνώνυμο του πόνου και του τρόμου.

Ένας χώρος – κολαστήριο, από τις πιο σκληρές φυλακές της χώρας, με τους φυλακισμένους να χαρακτηρίζουν το Γεντί Κουλέ ως «υγρό τάφο» καθώς οι συνθήκες διαβίωσης ήταν άθλιες.

Το εξωτερικό τείχος της παλιάς πόλης, που χρονολογείται από το 315 π.Χ , γειτνιάζει με τον δήμο, σε μήκος περίπου 1500 μέτρων, αρχίζοντας από το Επταπύργιο – Ακρόπολη, κατηφορίζοντας κατά μήκος των τειχών σχεδόν μέχρι την Ληταία Πύλη.

Το Φρούριο του Επταπυργίου αποτελείται από δύο ενότητες: το βυζαντινό φρούριο, το οποίο συνθέτουν δέκα πύργοι, καθώς και τα νεότερα κτίσματα των φυλακών, που έχουν κτιστεί εντός κι εκτός του φρουρίου. Οι πύργοι της βόρειας πλευράς αποτελούν τμήματα του παλαιοχριστιανικού τείχους της Ακρόπολης, ενώ αυτοί της νότιας προστέθηκαν πιθανότατα κατά τους μεσοβυζαντινούς χρόνους, σχηματίζοντας τον κλειστό πυρήνα του φρουρίου.

Μετεξελίχθηκε σε φυλακή – κόλαση

Κατά τη δεκαετία του 1890, το φρούριο μετατράπηκε σε φυλακή, όπου και μόνο η σκέψη της απόδρασης ήταν απαγορευμένη έννοια. Η ακριβής ημερομηνία δεν είναι γνωστή με βεβαιότητα, αλλά η φυλακή αναφέρεται σε ένα χάρτη του 1899 της πόλης.

Γι’ αυτή τη μετατροπή συνεπάγεται η απομάκρυνση όλων των προηγούμενων κτιρίων στο εσωτερικό του κάστρου, από τα οποία κανένα ίχνος δεν επιζεί σήμερα. Οι αλλαγές στις οχυρώσεις δεν ήταν σημαντικές, αν και ο πρωταρχικός τους ρόλος αντιστράφηκε: από την προστασία των κατοίκων από την εξωτερική απειλή, τώρα εξυπηρετούσαν την απομόνωση των κρατουμένων από τον έξω κόσμο.

‘Οταν το 1912 η Θεσσαλονίκη απελευθερώθηκε από τους Τούρκους το μόνο που άλλαξε ήταν το οθωμανικής που αντικαταστάθηκε με το ελληνικής όσον αφορά τη χρήση των φυλακών. Το Γεντί Κουλέ έμελε να γίνει τόπος μαρτυρίου για χιλιάδες κρατούμενους τα επόμενα χρόνια.

Οι φυλακές του Επταπυργίου είχαν αποκτήσει κακή φήμη κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά, της Κατοχής, και σε όλη την μεταπολεμική περίοδο, ιδίως στον Ελληνικό Εμφύλιο Πόλεμο και την χούντα των συνταγματαρχών.

Μέσα στο κολαστήριο για πολλά χρόνια δεν υπήρχε κανένας διαχωρισμός ανάμεσα στους κρατούμενους και ισοβίτες που είχαν καταδικαστεί εξαιτίας σκληρών εγκλημάτων ήταν στα ίδια κελιά με ανθρώπους που είχαν καταδικαστεί σε μερικούς μήνες φυλάκισης για αδικήματα μικρότερης ποινικής σημασίας.

Κρατούμενος στο Γεντί Κουλέ ήταν ο θρυλικός λήσταρχος Γιαγκούλας ο οποίος κατηγορήθηκε για πολλούς φόνους και ληστείες. Επίσης, στα κελιά της φυλακής εξέτισε την ποινή του, πριν βρεθεί μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα και εκτελεστεί, ο φερόμενος ως «Δράκος του Σέιχ Σου», Αριστείδης Παγκρατίδης, σε μια υπόθεση που είχε συγκλονίσει την ελληνική κοινωνία.

Την περίοδο της δικτατορίας τα βασανιστήρια ήταν καθημερινό φαινόμενο και λέγεται ότι οι κραυγές του πόνου και της απόγνωσης ακουγόταν μέχρι έξω από τα τείχη.

Ακόμα χειρότερη η κατάστασητην περίοδο της ναζιστικής κατοχής όπου υπολογίζεται πως 500 έλληνες εκτελέστηκαν σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο.

Με την πτώση της χούντας το 1974 εκδηλώθηκε ένα κίνημα που ζητούσε να κλείσει το Γεντί Κουλέ, στο οποίο κίνημα συμμετείχαν πρώην πολιτικοί κρατούμενοι ενώ και οι εισαγγελείς ξεκίνησαν τις δικές τους έρευνες.

Το 1989 οι φυλακές έκλεισαν και οι κρατούμενοι μεταφέρθηκαν στα Διαβατά, ενώ το Επταπύργιο πέρασε στην κυριότητα του υπουργείου Πολιτισμού και μετατράπηκε σε μουσείο.

Τα όσα απάνθρωπα διαδραματίστηκαν εκεί έγιναν στίχοι σε ρεμπέτικα τραγούδια τα οποία τραγουδιούνται ακόμη και σήμερα με πιο γνωστό το τραγούδι του Βαγγέλη Παπάζογλου