Ένα Μητροπολιτικό Πάρκο γεννιέται στη δυτική Θεσσαλονίκη… 35 χρόνια μετά!

Οι μπουλντόζες έπιασαν δουλειά σε μία έκταση 340 στρεμμάτων για να δημιουργηθεί, μετά από απαίτηση της τοπικής κοινωνίας, ένας χώρος πρασίνου και αναψυχής

Μία νέα μέρα ξημερώνει για το πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά στη δυτική Θεσσαλονίκη, το οποίο για πολλά χρόνια ήταν εγκαταλελειμμένο αν και κουβαλά στις «πλάτες» του ιστορικές μαρτυρίες και αφηγήσεις. Οι μπουλντόζες έπιασαν δουλειά σε μία έκταση 340 στρεμμάτων για να δημιουργηθεί, μετά από απαίτηση της τοπικής κοινωνίας, ένας χώρος πρασίνου και αναψυχής, ένα Μητροπολιτικό Πάρκο που θα το χαίρεται ολόκληρη η πόλη.

Από το πρώην στρατόπεδο πέρασαν αρχικά οι Οθωμανοί, στη συνέχεια ο Ελληνικός Στρατός με την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και ακολούθως οι Γερμανοί που στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο μετέτρεψαν το χώρο σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, σε τόπο εκτέλεσης και βασανιστηρίων.

Πλέον, σε αυτή την απέραντη έκταση που εγκαταλείφθηκε οριστικά το 2006 από τον ελληνικό στρατό και μετά από μεγάλο γραφειοκρατικό αγώνα πέρασε στα χέρια του δήμου Παύλου Μελά, θα «γεννηθεί» ένας «πνεύμονας» οξυγόνου, ένα πάρκο υπερτοπικής σημασίας για μικρούς και μεγάλους, σε μία περιοχή όπως η δυτική Θεσσαλονίκη που έχει μεγάλη ανάγκη από ελεύθερους, δημόσιους χώρους. Το 90% της έκτασης θα καλύπτεται από πράσινο, το ποσοστό δόμησης δεν θα ξεπερνά το 7% και τα κτίρια δεν θα είναι ψηλότερα από τα υφιστάμενα.

Σύμφωνα με το σχεδιασμό της πρώτης φάσης του έργου, το επόμενο διάστημα θα οριοθετηθούν είσοδοι και έξοδοι πεζών, χώροι στάθμευσης, θα διαμορφωθούν διαδρομές περιπάτου, τρία αναψυκτήρια, εξέδρες παιχνιδιού, θα τοποθετηθούν πέργκολες με καθιστικά και θα δημιουργηθεί ένα κέντρο ρεύματος και ένα κέντρο νερού για τη διαχείριση των υποδομών. Παράλληλα, θα βελτιωθεί το έδαφος, θα κοπούν τα ξερά και επικίνδυνα δέντρα και ακολούθως θα φυτευτούν 2.500 νέα δέντρα και 3.500 θάμνοι.

Παράλληλα, θα δημιουργηθούν τρεις διακριτοί χώροι: «Η Μνήμη», «Το Θέαμα» και «Η Περιπέτεια», που θα καλύπτουν μια επιφάνεια περίπου 62.000 τ.μ. Οι εργασίες αυτού του κομματιού θα διαρκέσουν δύο χρόνια, με στόχο τη μετατροπή του χώρου σε Μητροπολιτικό Πάρκο. Η αρχή έγινε επίσημα με την κατεδάφιση επτά μεγάλων και μικρότερων ετοιμόρροπων και επικίνδυνων κτιρίων, τα οποία ήταν και τα πρώτα που …σάρωσε η ανάδοχος εταιρεία. Ο προϋπολογισμός ανέρχεται σε 19,65 εκατ. ευρώ και το έργο θα χρηματοδοτηθεί από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Κεντρική Μακεδονία 2014-2020».

Καθ’ όλη τη διάρκεια που θα εκτελούνται εργασίες, το πρώην στρατόπεδο θα περιφραχθεί και θα απαγορευτεί η είσοδος τους πολίτες, ώστε να μην υπάρξει κίνδυνος ατυχημάτων, ενώ η δημοτική αρχή σχεδιάζει και την παρουσία εταιρείας ιδιωτικής φύλαξης για να περιορίσει ενδεχόμενο καταστροφών ή κλοπών, ιδιαίτερα τις νυχτερινές ώρες. 

Το Πάρκο είναι η αρχή… ακολουθούν τρία Μουσεία! 

Τα σημαντικότερα από τα παλιά στρατιωτικά κτίρια που θα παραμείνουν σε αυτή την τεράστια έκταση του πρώην στρατοπέδου είναι αυτά που θα πάρουν σειρά στις εργασίες, ώστε πέρα από το πράσινο ο χώρος να αποτελεί κι ένα τοπόσημο ιστορικής μνήμης. Κτίρια που επιλέχθηκαν ως κατάλληλα θα υποστούν ένα ολικό «λίφτινγκ» και ακολούθως να χρησιμοποιηθούν για διάφορες χρήσεις από τον δήμο Παύλου Μελά.

Αυτή θα είναι και η δεύτερη φάση του έργου, που αναμένεται να ξεκινήσει σε περίπου ένα χρόνο και θα εξελίσσεται παράλληλα με τη δημιουργία του Πάρκου. Ειδικότερα, προγραμματίζεται η μετατροπή του κτιρίου στρατωνισμού Α2 που βλέπει προς την οδό Λαγκαδά σε νέο δημαρχείο Παύλου Μελά (όπου θα στεγαστούν υπηρεσίες), σε Μουσείο Εθνικής Αντίστασης και Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού.

Πρόκειται για ένα επίμηκες κτίριο με εμβαδό άνω των 3,3 χιλιάδων τ.μ., σπάνιο δείγμα στρατιωτικής αρχιτεκτονικής της ύστερης, «εκσυγχρονιστικής», Οθωμανικής περιόδου της πόλης. Στον ισόγειο χώρο του προβλέπονται πολυλειτουργικοί χώροι ιστορικής μνήμης και πολιτισμού, μικρό αμφιθέατρο και κυλικείο, ενώ στον όροφο θα φιλοξενηθούν διοικητικοί χώροι και θα στεγαστούν δημοτικές υπηρεσίες. 

Η τρίτη και τελευταία φάση του έργου βρίσκεται στη διαδικασία των μελετών. Σε αυτό το κομμάτι, για το οποίο έχει εξασφαλιστεί χρηματοδότηση, θα ενταχθούν οι εργασίες για την ανακατασκευή και άλλων κτιρίων εκ των οποίων σε ένα από αυτά θα στεγαστεί το Μουσείο Μετρό, με ευρήματα που προέκυψαν από τις ανασκαφές στο κέντρο της πόλης.

Η ιστορία του πρώην στρατοπέδου

Το 1895 ο οθωμανικός στρατός αγόρασε ένα αρχικό τμήμα γης 250 περίπου στρεμμάτων. Με την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και την ενσωμάτωσή της στο Ελληνικό Κράτος το 1912, το στρατόπεδο πέρασε στη δικαιοδοσία του ελληνικού στρατού που το χρησιμοποίησε ως βάση μονάδων πυροβολικού. Το 1931 το Δημόσιο αγόρασε εκτάσεις στα βόρεια του αρχικού πυρήνα για τις ανάγκες των ασκήσεων ενώ το στρατόπεδο μετονομάστηκε σε «Παύλου Μελά» προς τιμήν του μακεδονομάχου οπλαρχηγού.

Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής ο χώρος επιτάχθηκε και χρησιμοποιήθηκε από τους κατακτητές ως τόπος φυλάκισης, βασανιστηρίων και εκτελέσεων αντιστασιακών. Στα χρόνια του Εμφυλίου στο στρατόπεδο εγκαταστάθηκαν αρχικά μονάδες του ΕΛΑΣ, ενώ το 1946 επανήλθε στη δικαιοδοσία του Ελληνικού Στρατού.

Τη δεκαετία του 1980 άρχισαν οι σκέψεις για απομάκρυνση του στρατοπέδου και αξιοποίηση των ελεύθερων χώρων, με τους τότε δήμους Σταυρούπολης και Πολίχνης να επιδιώκουν την παραχώρηση μέρους του στρατοπέδου προς όφελος των πολιτών.

Πηγή κειμένου και φωτογραφιών: Karfitsa.gr