‘Αρθρο του αρχιτέκτονα και προέδρου των «Φίλων της Νέας Παραλίας» στο ditika.gr για το μέλλον της ΔΕΘ
Ποια είναι η ΔΕΘ;
Όλοι γνωρίζουμε την ΔΕΘ, άλλοι πολύ και άλλοι λίγο. Είναι θέμα ηλικίας, κάποιες και κάποιοι από εμάς έχουμε δυνατές αναμνήσεις, ήταν μία άλλη εποχή, μία εποχή που η Γενική Έκθεση μας έφερνε πιο κοντά στον υπόλοιπο κόσμο. Όλα τα ανακαλύπταμε στην έκθεση. Οι νεώτεροι μάλλον στην Πάολα ή στον Σάκη πήγαν και μάλλον αυτό είναι η Έκθεση για αυτές και αυτούς, τα υπόλοιπα στα έξυπνα τηλέφωνα τους.
Αυτό που όλοι γνωρίζουμε εφόσον βέβαια δεν έχουμε παύσει να βλέπουμε τις εικόνες της καθημερινότητας είναι ότι η εικόνα της ΔΕΘ είναι αποκαρδιωτική, ενοχλητική και ιδιαίτερα αντιαισθητική.
Η ΔΕΘ στη ΜΕΘ;
H Γενική Έκθεση είναι μία κρατικοδίαιτη έκθεση, μία έκθεση που υπάρχει γιατί ο κάθε δημόσιος ή ημιδημόσιος οργανισμός ξοδεύει μεγάλα ποσά για να είναι εδώ, είναι πολύ σημαντικό να συναντήσεις τον Πρωθυπουργό! Θα είχε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε πόσα χρήματα ξοδεύουν οι δημόσιοι οργανισμοί στη Γενική έκθεση και πόσοι επισκέπτονται την έκθεση για την έκθεση, πόσοι για τους πολιτικούς και πόσοι για τις συναυλίες. Κάποιοι από εμάς μάλλον θα προτιμούσαμε αυτά τα χρήματα των οργανισμών του δημοσίου να ξοδεύονταν για την πόλη και τους πολίτες και όχι για να εκτεθούν αυτοί στην πολιτική ηγεσία. Ο καθένας με τις προτεραιότητες του.
Κάθε χρόνο ο πρωθυπουργός μαζεύει τους δικούς του το πρώτο ΣΚ, η αξιωματική αντιπολίτευση τους δικούς της το δεύτερο ΣΚ, οι μικρότεροι και αυτοί τους δικούς τους μέσα στην εβδομάδα ενώ η έλευση του πρωθυπουργού μας φέρνει πολλούς αστυνομικούς, ακόμα περισσότερους διαδηλωτές, αμέτρητες κλούβες και οι κάτοικοι του κέντρου σπεύδουν να δραπετεύσουν. Δεν ξεχνώ βέβαια τους θαμώνες των συναυλιών! Σε όλους τους παραπάνω απευθύνεται η Γενική Έκθεση, δεν είναι πια αυτή που ήταν! Στην εποχή του διαδικτύου και των έξυπνων κινητών πόσο εκτός πραγματικότητας μπορεί να είναι κάποιος αν πιστεύει ότι μπορεί να επιζήσει μία Γενική Έκθεση! Πουθενά στον ανεπτυγμένο κόσμο δεν υπάρχουν πια τέτοιες εκθέσεις. Κλαδικές γίνονται, όχι γενικές.
Πόσο καιρό θα μείνει η ΔΕΘ στη ΜΕΘ; Εξαρτάται από τις αντοχές της πολιτείας. Πιστεύετε ότι θα υπήρχε σήμερα η Γενική Έκθεση αν δεν ερχόταν ο πρωθυπουργός; Το θέμα της ανάπλασης ξεκίνησε η προηγούμενη κυβέρνηση και το συνεχίζει με φόρα η σημερινή.
Επειδή κάποιοι αξιωματούχοι μιλούν απαξιωτικά για όλους εμάς που δεν θέλουμε τα έργα τους έχω να πω το εξής: Ναι, δεν θέλουμε τις πρόχειρες μελέτες τους, δεν θέλουμε τα έργα που προκαλούν προβλήματα αντί να τα λύνουν. Το γνωρίζουμε πολύ καλά αυτό το θέμα, συνεχώς ταλαιπωρείται η πόλη μας από την γάγγραινα των πρόχειρων μελετών!
Όμως, η ΔΕΘ για πολλά χρόνια ήταν πεδίο ανάπτυξης του μοντέρνου κινήματος στην αρχιτεκτονική, έγιναν πολλοί αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί, υπήρξαν και υπάρχουν πολλά ενδιαφέροντα κτίρια που σταδιακά απαξιώθηκαν και παραμορφώθηκαν. Αυτή την παραμόρφωση βιώνουμε σήμερα. Όλα τα παραπάνω κτίρια πρόκειται να κατεδαφιστούν. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων στο πόρισμα της λέει ότι ενώ τα κτίρια είναι εξαιρετικά έχουν υποστεί τόσες σημαντικές αλλοιώσεις που δεν είναι πλέον άξια διάσωσης και προσθέτει ότι ιδανικά η ΔΕΘ θα έπρεπε να μεταφερθεί αλλού και τα αξιόλογα κτίρια να αποκατασταθούν. Η αρμόδια υπηρεσία του ΥΜΑΘ στο πόρισμα της ζητά τον χαρακτηρισμό και σε οποιαδήποτε περίπτωση την μη κατεδάφιση που προβλέπει η ανάπλαση. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα μικρό εξαιρετικό κτίριο, το κτίριο Esso Pappas που δεν χρειαζόταν να κατεδαφιστεί γιατί βρισκόταν στο μη οικοδομήσιμο τμήμα του οικοπέδου αποφάσισαν να το κατεδαφίσουν. Μετά από την δική μας κινητοποίηση τελικά δεν θα κατεδαφιστεί προς το παρόν, ίσως καταρρεύσει από μόνο του αργότερα.
Ποιόν;
Η ανάπλαση απευθύνεται στους κατοίκους της Θεσσαλονίκης αλλά δεν γίνεται για τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης.
Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να κοιτάξουμε έξω από τα σύνορα μας και να δούμε τι σχεδιάζουν οι πόλεις την εποχή της πανδημίας.
Οι δημοτικές αρχές βρίσκονται αντιμέτωπες με νέα δεδομένα και θα πρέπει να ικανοποιήσουν την επιθυμία των κατοίκων για επαφή με τη φύση. Δεν είναι τυχαίο που σε αρκετές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και μικρότερες πόλεις δημιουργούνται ευρύτεροι χώροι πρασίνου και διευκολύνονται οι μετακινήσεις με ποδήλατό ή πεζή. Ενδεικτικά, το Μιλάνο , το Λονδίνο, το Παρίσι, η Βαρκελώνη, η Μαδρίτη και πολλές άλλες μικρότερες πόλεις.
Πως;
Έγινε προσπάθεια όλο αυτό το εγχείρημα να καλυφθεί με ένα πράσινο μανδύα, μας μίλησαν για ένα Μητροπολιτικό Πάρκο, μετά από το Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά ξαφνικά ξεφύτρωσε το Μητροπολιτικό Πάρκο του Μουσείου Ολοκαυτώματος, και αμέσως μετά διαβάσαμε για το Μητροπολιτικό Πάρκο της ΔΕΘ, ξαφνικά ο ακάλυπτος χώρος των κτιρίων, η περιοχή που θα γίνονται οι υπαίθριες εκθέσεις και οι συναυλίες ντύθηκε με τον πράσινο μανδύα που τόσο πολύ πουλάει. Πολεοδομικά αυτός ο υποτιθέμενος χώρος πρασίνου χαρακτηρίζεται ως Κεντρικές λειτουργίες, αυτοί που γνωρίζουν, γνωρίζουν ότι οι κεντρικές λειτουργίες είναι τα πάντα εκτός από πράσινο. Έχει βέβαια περιορισμό στο ύψος των μελλοντικών κτιρίων. Για όλα τα παραπάνω πολλοί είναι οι επιστημονικοί φορείς που έχουν εκφράσει τις αντιρρήσεις τους, όπως τα πανεπιστήμια, η ΕΛΛΕΤ ΠΘ και άλλοι.
Πως θα γίνει; Με αντιπαροχή θα γίνει! Όλοι γνωρίζουμε τι σημαίνει αντιπαροχή. Ξαφνικά, ήρθε μία πόλη και έκατσε επάνω στην πόλη μας, τα τριώροφα και τετραώροφα της πόλης μας έγιναν επταώροφα και οκταώροφα.
Στη Θεσσαλονίκη και ιδιαίτερα σε κεντρικές περιοχές μας περιμένουν πάντα μεγάλες εκπλήξεις όταν θέλουμε να αναμετρηθούμε με το έδαφος της.
Ας σκεφτούμε τι έγινε όταν θελήσαμε να οικοδομήσουμε το νέο δικαστικό μέγαρο πάνω στον άξονα της Αριστοτέλους. Ας σκεφτούμε τι έγινε με την Πλατεία Διοικητηρίου όταν κάποιοι πολύ επιπόλαια κατέστρεψαν την πλατεία και έκτοτε πέρασαν και μάλλον θα περάσουν πολλές δεκαετίες για να ξαναβρούμε την πλατεία. Να αναφερθώ στο ΜΕΤΡΟ και στα αδιέξοδα που μας οδήγησαν κάποιες αποφάσεις; Η αρμόδια αρχαιολογική υπηρεσία έδωσε βέβαια λευκή επιταγή, ο προϊστάμενος δηλαδή που τοποθέτησε κάποια κυβέρνηση και σίγουρα δεν θα είναι προϊστάμενος όταν αρχίσουν οι όποιες εργασίες,. Το ίδιο βέβαια μπορεί να συμβεί και για το ΔΣ της ΔΕΘ. Η πόλη όμως θα είναι εδώ και θα αντιμετωπίζει τις επιπτώσεις πιθανών λανθασμένων αποφάσεων. Μία ολόκληρη γενιά γνωρίζει την πλατεία Διοικητηρίου ως μία πληγή στο σώμα της πόλης.
Που;
Μία ανάπλαση είναι μία εξίσωση και το αποτέλεσμα της βεβαίως προκύπτει από τα επιμέρους στοιχεία, τους λεγόμενους αγνώστους. Αντιλαμβάνεστε βέβαια πόσο σημαντικό είναι το που! Άλλο Σίνδος, άλλο κέντρο πόλης.
Συχνά ακούμε ότι η Σίνδος είναι πολύ μακριά και το κόστος πολύ μεγάλο.
Δεν είναι αλήθεια! Αλήθεια είναι ότι το κόστος κατασκευής στη Σίνδο θα είναι φθηνότερο. Θα είναι φθηνότερο γιατί δεν θα υπάρχουν αρχαία, δεν θα υπάρχουν ανασκαφές, δεν θα υπάρξει καθυστέρηση.
Η Σίνδος είναι σχετικά μακριά, μακριά για το κέντρο, κοντά για όλη την Κεντρική Μακεδονία, την Μακεδονία, την Ελλάδα και τα βαλκάνια.
Η Σίνδος δεν είναι όμως η μοναδική τοποθεσία που μπορεί να φιλοξενήσει την ΔΕΘ, υπάρχει η Σίνδος, υπάρχουν και τα πρώην στρατόπεδα.
Αντιλαμβάνεστε το πλεονέκτημα μίας τέτοιας τοποθεσίας. Αναγνωρίζω ότι η διοίκηση της ΔΕΘ δεν φανταζόταν αυτή την διέξοδο όταν ξεκίνησε τον σχεδιασμό της. Είναι το μοναδικό ελαφρυντικό μίας λανθασμένης απόφασης. Επειδή όμως το μέλλον της πόλης είναι πιο σημαντικό από την ΔΕΘ, έστω και τώρα θα πρέπει να προβληματιστούν. Επίσης σημαντικό είναι, εφόσον η ΔΕΘ είναι πυλώνας ανάπτυξης, κάποτε να σκεφτούμε και την άλλη Θεσσαλονίκη!
Ποια στάση κρατούν οι αρχές; Ο Δήμαρχος είναι πολύ θετικός, βρήκε κάτι έτοιμο και το υιοθέτησε χωρίς πολλά πολλά, θυσίασε μεγάλη δημοτική έκταση για αυτό τον λόγο εντός της ιδιοκτησίας του Υπουργείου Οικονομικών. Ίσως έχει πειστεί ότι οι υπηρεσίες πρασίνου του Δήμου δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν σε ένα νέο πάρκο. Είναι γνωστό ότι το πράσινο δεν είναι το δυνατό μας σημείο. Στη Νέα Παραλία τα έκαναν θάλασσα.
Ο Περιφερειάρχης που ήταν θερμός υποστηρικτής της Σίνδου συντάχθηκε με το εγχείρημα. Τα επιμελητήρια θέλουν να πέσουν λεφτά, εδώ και τώρα! Οι προβληματισμοί μας τους ξεπερνούν, εξάλλου συνδικαλιστές είναι. Ο δημόσιος χώρος, το πράσινο, τα πάρκα, η διαβίωση όλων μας είναι ψιλά γράμματα. Η πανδημία επίσης. Η γρήγορη και με κάθε είδους αντάλλαγμα οικονομική ανάπτυξη είναι το ζητούμενο. Οι ανισότητες και η υποβαθμισμένη Θεσσαλονίκη δεν τους απασχολούν.
Πότε;
Μας λένε ότι το 2026 θα έχουμε τη νέα ΔΕΘ. Αλήθεια θυμάστε πότε θα είχαμε το ΜΕΤΡΟ; Θυμάστε πότε θα είχαμε την πλατεία Διοικητηρίου; Θυμάστε πότε θα είχαμε την πλατεία Ελευθερίας; Θυμάστε πότε θα είχαμε το Μουσείο Ολοκαυτώματος; Προτείνω να εύχονται να έχουν το 2026 κάτι γιατί αν βρεθούν αρχαιότητες και μακάρι να βρεθούν, τότε δεν θα έχουμε τίποτα. Θα έχουμε δημιουργήσει ένα μεγάλο πρόβλημα!
Το πότε εξαρτάται και από την διαδικασία που θα ακολουθήσουν σχετικά με την ανέγερση. Τι θα γίνει όσο γίνονται εργασίες; Αν υποθέσουμε ότι ξεκινούν σήμερα πως ξέρουμε πότε θα ολοκληρωθούν; Πολύ απλά δεν το γνωρίζουμε όχι μόνο το πότε αλλά και αν ολοκληρωθούν ποτέ! Αν όμως η έκθεση γινόταν αλλού η μετάβαση από το πριν στο μετά θα γινόταν σε μία νύχτα, όπως στο αεροδρόμιο της Αθήνας. Είναι πολύ απλό! Μία νέα περιπέτεια για την Θεσσαλονίκη θα ξεκινήσει αν η έκθεση δεν μετακινηθεί.
Συμπέρασμα
Αυτό που θα έλεγα συμπερασματικά είναι ότι όλο αυτό το εγχείρημα που ξεκίνησε η προηγούμενη κυβέρνηση δεν σκέφτηκε την πόλη. Η ΔΕΘ για τη ΔΕΘ και επειδή δεν βλέπουν μία μεγάλη ΔΕΘ την σμίκρυναν και της φόρεσαν και την αντιπαροχή που μετά από τα μεγάλα εμπορικά κέντρα θα δώσει την χαριστική βολή στα καταστήματα του ιστορικού κέντρου.
Εγώ τι θα πρότεινα σήμερα αν κάποιος με ρωτούσε;
Άμεση κατασκευή μεγάλου εκθεσιακού κέντρου στα όρια της πόλης, κοντά στον περιφερειακό, υπάρχουν τέτοιες διαθέσιμες τοποθεσίες, πρώην στρατόπεδα με τεράστιες εκτάσεις 650στρ το πρώην στρατόπεδο Καρατάσιου, ανήκει στο ίδιο υπουργείο με την ΔΕΘ και εκεί να μην σμικρυνθεί η ΔΕΘ αλλά να μεγαλώσει για να μπορέσει να ανταγωνιστεί τα άλλα εκθεσιακά κέντρα των Βαλκανίων με μεγάλες κλαδικές εκθέσεις. Αυτό, αν δεν θέλουμε την παραμονή της ΔΕΘ στη ΜΕΘ και σύντομα τον θάνατο της.
Στο Καρατάσιου η ΔΕΘ καταλαμβάνοντας το 1/6 της επιφάνειας του κατά μήκος του περιφερειακού εξασφαλίζει:
- Άμεση πρόσβαση από τον περιφερειακό
- Άμεση πρόσβαση από την ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟ
- 14΄ από το αεροδρόμιο ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
- Τερματικός σταθμός του ΜΕΤΡΟ
- Επένδυση σε μία υποβαθμισμένη περιοχή.
- Δημιουργεί ένα ηχητικό φράγμα προστασίας του μελλοντικού πολύ μεγάλου πάρκου Καρατάσιου
- Σε επαφή και στις παρυφές του αστικού ιστού όπως η ΔΕΘ βρισκόταν στις παρυφές του ιστορικού κέντρου όταν δημιουργήθηκε.
- ταυτόχρονα θα μπορεί να αποτελέσει κινητήρια δύναμη για την δημιουργία του νέου Μητροπολιτικού Πάρκου της Θεσσαλονίκης 550 στρ.
- Η επιλογή αυτής της τοποθεσίας έχει μόνο πλεονεκτήματα και επιπλέον δίνει ανάσα στο κέντρο της Θεσσαλονίκης με ένα μεγάλο πάρκο και μία μικρή ΔΕΘ για τις μικρές κλαδικές εκθέσεις.
Είναι δεδομένο ότι θα υπάρχουν αντιρρήσεις σε αυτή την πρόταση, είναι πολύ λογικό, υπάρχουν και αυτοί που θα ήθελαν και τα 660 στρ του Καρατάσιου πράσινο και τα 170 της ΔΕΘ πράσινο και εννοείται να ολοκληρωθεί η δημιουργία αυτών των πάρκων άμεσα. Το πρόβλημα είναι ότι αυτού τους είδους οι διεκδικήσεις, όταν δεν είναι ρεαλιστικές συνήθως οδηγούν σε χειρότερα αποτελέσματα. Ας σκεφτούμε ότι τα 550στρ του Καρατάσιου και τα 350 του Μητροπολιτικού Πάρκου Παύλου Μελά δημιουργούν χώρους πρασίνου 900 στρ σε μία σχετικά μικρή απόσταση.
Υπάρχουν επίσης αυτοί που θα ήθελαν την ΔΕΘ στη Σίνδο. Δυστυχώς οι υποδομές της πόλης μας δεν επιτρέπουν αυτή την εγκατάσταση. Η ΔΕΘ πρέπει να φύγει από το κέντρο, δεν πρέπει όμως να χάσει την επαφή με την πόλη.
Η ΔΕΘ στα δυτικά, πολύ κοντά σε όλα, ΜΕΤΡΟ, αεροδρόμιο ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ και περιφερειακός, συν άμεση επαφή με την πόλη. Όλα συνηγορούν σε αυτή την επιλογή!
Αμέσως μετά την ανέγερση του νέου εκθεσιακού κέντρου στο πρώην στρατόπεδο Καρατάσιου ακολουθεί κατεδάφιση όλων των κτιρίων που δεν έχουν κανένα αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον στο σημερινό χώρο της ΔΕΘ, είναι πολλά. Ακολουθεί αποκατάσταση 2-3 εξαιρετικών κτιρίων, όσο όλες οι κλαδικές εκθέσεις θα λειτουργούν στο μεγάλο εκθεσιακό κέντρο και μόλις ολοκληρωθεί η αποκατάσταση κάποιες μικρές κλαδικές επιστρέφουν στο μικρό εκθεσιακό κέντρο μπουτίκ, όπως λένε οι γνωρίζοντες και ταυτόχρονα ολοκληρώνεται το μεγάλο πάρκο. Με αυτό τον τρόπο θα έχουμε και τμήμα της ΔΕΘ στο κέντρο, αυτό που δεν δημιουργεί προβλήματα και πολύ πράσινο. Ας διδαχθούμε από άλλες ευρωπαϊκές πόλεις που βλέπουν μακριά, όπως το Μιλάνο, ας σκεφτούμε την πόλη μας, ας σκεφτούμε τις επόμενες γενιές!
Πρόδρομος Νικηφορίδης, αρχιτέκτονας
