Η ακρίβεια σε απόλυτους αριθμούς: Στοιχεία για επιβάρυνση των νοικοκυριών

‘Ερευνα του ΙΕΛΚΑ

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΓΣΕΕ, σε σχέση με τα εισοδήματα, παρατηρείται δυσανάλογη επιβάρυνση στα νοικοκυριά, καθώς για εισοδήματα κάτω των 750 ευρώ διαπιστώνεται αύξηση 19% της δαπάνης για το ψωμί. Το ποσοστό υποχωρεί στο 11% για την κατηγορία εισοδημάτων μεταξύ 751 και 1.100 ευρώ, ενώ περιορίζεται μόλις στο 1% για την κατηγορία 1.801 – 2.200 ευρώ.

Σύμφωνα επίσης με τελευταία έρευνα που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) με δείγμα 1.000 καταναλωτές, πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο 2023, για την επίδραση των ανατιμήσεων στις καταναλωτικές συνήθειες στην Ελλάδα προκύπτουν τα ακόλουθα ευρήματα:

• Το 75% (έναντι 71% τον Ιανουάριο 2023) του κοινού δηλώνει ότι έχει ακυρώσει δαπάνες διασκέδασης όπως είναι η εστίαση, οι διακοπές, τα ταξίδια κ.α.
• Το 52% (έναντι 50% τον Ιανουάριο) του κοινού δηλώνει ότι έχει αναβάλει εργασίες συντήρησης και επισκευής, π.χ. στο σπίτι ή στο αυτοκίνητο.
• Το 55% (έναντι 55% τον Ιανουάριο) δηλώνει ότι έχει μειώσει συνολικά τις αγορές σε είδη τροφίμων και είδη παντοπωλείου.
• Το 48% (έναντι 40% τον Ιανουάριο) δηλώνει ότι έχει αλλάξει μάρκα-επωνυμία προϊόντος.
• Το 28% (έναντι 24% τον Ιανουάριο) δηλώνει ότι έχει χρησιμοποιήσει χρήματα από τις αποταμιεύσεις του προκειμένου να καλύψει τις αγορές του.
• Το 28% (έναντι 29% τον Ιανουάριο) έχει αναβάλει την πληρωμή λογαριασμών ή έχει προχωρήσει σε στάση πληρωμής των υποχρεώσεων του.
• Το 15% (έναντι 11% τον Ιανουάριο) δηλώνει ότι έχει αυξήσει τον χρόνο εργασίας ή έχει βρει δεύτερη εργασία προκειμένου να αυξήσει το εισόδημα του. Μόλις 4% του κοινού δηλώνουν ότι δεν έχουν λάβει κανένα απολύτως μέτρο για την αντιμετώπιση των πληθωριστικών πιέσεων.

Το καλάθι του νοικοκυριού παρουσιάζει θετική εικόνα. Έχει αυξηθεί η χρήση του από το καταναλωτικό κοινό, από 28% σε 61%, ωστόσο καταλαμβάνει την τελευταία θέση, σε σχέση με τα μέτρα που θεωρούν οι ίδιοι οι καταναλωτές ότι θα τους βοηθούσαν στην αντιμετώπιση της ακρίβειας με μόλις 3%. Το κύριο μέτρο που επιθυμούν οι καταναλωτές, είναι με διαφορά η μείωση του ΦΠΑ σε βασικά τρόφιμα σε ποσοστό 81%, ακολουθούν τα προϊόντα με μόνιμη δέσμευση τιμής με 10% και το market pass με 6%.

Όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα έρευνας οικονομικής συγκυρίας του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης υποχώρησε έντονα τον Σεπτέμβριο και διαμορφώθηκε στις -45 μονάδες, από -28,6 μονάδες τον Ιούλιο, με αποτέλεσμα οι Έλληνες καταναλωτές να εμφανίζονται ως οι περισσότερο απαισιόδοξοι στην ΕΕ. Το 64% (από 42% τον Ιούλιο) των καταναλωτών προέβλεψε ελαφρά ή αισθητή επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας, έναντι του 21% το οποίο αναμένει σταθερότητα. Το 59% (από 53% τον Ιούλιο) των καταναλωτών προέβλεψε ότι θα προβεί σε λιγότερες ή πολύ λιγότερες δαπάνες.

Το ποσοστό των καταναλωτών που δηλώνει ότι «μόλις τα βγάζει πέρα» διαμορφώθηκε στο 57%, ενώ στο 14% αναφέρουν ότι αντλούν από τις αποταμιεύσεις τους. Οι καταναλωτές που δήλωσαν ότι αποταμιεύουν λίγο ή πολύ αποτελούν το 20% του συνόλου, ενώ το ποσοστό όσων δήλωσαν ότι «έχουν χρεωθεί» διαμορφώθηκε στο 9%.

Η αύξηση των τιμών σε βασικά προϊόντα διατροφής, έχει επηρεάσει σε ποσοστό (75%) τις διατροφικές συνήθειες των καταναλωτών σε μεγάλο βαθμό. Το 66% των ερωτηθέντων αγοράζει λιγότερα τρόφιμα, λόγω της ακρίβειας και αυτή η αλλαγή φαίνεται κυρίως στις μεγαλύτερες ηλικίες άνω των 50 ετών, όπου το ποσοστό είναι 75% τη στιγμή που το αντίστοιχο ποσοστό των νέων 18-30 ετών είναι 57%. Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι ποσοστό 32% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι πλέον ενδιαφέρεται λιγότερο για την ποιότητα των τροφίμων. Αυτό συνεπάγεται ότι το 1/3 απομακρύνεται από το κριτήριο της ποιότητας των τροφίμων και άρα στρέφεται σε πιο «επικίνδυνα» για την υγεία φαγητά.

Οι σταθερά καλπάζουσες τιμές στα τρόφιμα (αύξηση 25% στη διετία, επισήμως στο 8,9% το 2023), αλλά και οι προβλέψεις για αύξηση των τιμών του καταναλωτή κατά 2,8% το 2024 και 2,1% το 2025 αντίστοιχα, καθιστούν επιτακτική ανάγκη την λήψη επιπρόσθετων μέτρων για την αντιμετώπιση της ακρίβειας που σε μεγάλο βαθμό οφείλεται εκτός από τα δομικά προβλήματα που έχει η Ελληνική Οικονομία και:

1. στην απουσία ουσιαστικών ελέγχων σε όλη την αλυσίδα από το χωράφι μέχρι το ράφι.
2. στην μη ουσιαστική εφαρμογή της ψηφισμένης Ευρωπαϊκής Οδηγίας περί αθέμιτων εμπορικών πρακτικών.
3. Στην Πρακτική εναρμόνισης τιμών.

Οι τελευτές κυβερνητικές παρεμβάσεις είναι μεν σε σωστή κατεύθυνση, αλλά χρειάζεται να γίνουν περισσότερα και αποφασιστικότερα βήματα, για να αντιμετωπιστούν οι χρόνιες παθογένειες της ελληνικής αγοράς, αλλά και να έχουν προληπτικό χαρακτήρα για την συγκράτηση των τιμών, ενόψει του αναμενόμενου νέου κύματος αυξήσεων, λόγω και της αύξησης του κόστους στις θαλάσσιες μεταφορές, που προκαλούν διεθνώς οι συνεχιζόμενες επιθέσεις των ανταρτών Χούθι εναντίον εμπορικών πλοίων ναυτιλία στην Ερυθρά Θάλασσα.